Saturday, April 7, 2007

Çka është funksionalizmi ?

DONIKA GASHI


Çka është funksionalizmi?

Funksionalizmi është një ndër drejtimet kryesore në sociologji, dhe i takon fushës së makrosociologjisë. Fuksionalizmi mbështetet në nocionin që institucionet shoqërore apo praktikat e tyre të analizohen në bazë të ndihmesës që ato i japin shoqërisë, pra sipas funksionit që ato kryejnë për vazhdimësinë e një shoqërie si tërësi.
Talcot Parsonsi ( 1902-1979 ), njihet si themelues i funksionalizmit në sociologjinë moderne amerikane, por me ndikim dhe shtrirje më të gjerë. Megjithatë, rrënjët e funksionalizmit i gjejmë te Dyrkemi gjer te Konti.
Analizën funksionale Dyrkemi e spjegon në analogji me biologjinë , pra me organizmin e njeriut , dhe funksionin e zemrës, si funksion që në ndërlidhje me funksionet tjera, mbajnë organizmin si një tërësi funksionale.
Pra, funksionalistët mendojnë se “analiza e funksionit të një njësie shoqërore, nënkupton nxjerrjen në pah të rolit që luan ajo në ekzistencën e vazhdueshme të një shoqërie” (Anthony Giddens,1997, fq.662 )

2. Çka është interaksionizmi simbolik ?

Interaksionizmi simbolik është një tjetër drejtim në sociologji, për dallim nga funksionalizmi, i takon fushës së mikrosociologjisë dhe merret me studimin e gjërave të vogla, si p.sh. me studimin e sjelljeve të individëve në shoqëri -dhe kuptimet që ata u japin atyre në jetën e përditshme . Georg H. Mead ( 1863-1935 ) është themeluesi i interaksionizmit simbolik, që njihet si pjesa më e rëndësishme e sociologjisë në fillim të këtij shekulli. Sipas ithtarëve të interaksionizmit simbolik sjelljet si ndërveprim midis njerzve kanë të bëjnë me këmbim të simboleve, siç është gjuha, pra komunikimi me anë të të folurit. Analiza e interaksionit simbolik merret me studimin e gjërave të vogla, megjithatë është një fushë studimi me interes të veçantë, pasiqë duke i analizuar interaksionet simbolike mes individëve, e të cilët janë përbërës të shoqërisë, sociologët mund të arrijnë deri te konkludime të përgjithësuara për një shoqëri të caktuar.

3.Çka është etnometodologjia?


Termi etnometodologji ka të bëjë me studimin e metodave popullore që njerëzit i përdorin gjatë komunikimit. Studimet dhe analizat e Harold Garfinkelit (1817), njëkohësisht edhe themelues i “etnometodologjisë”, ishin të përqendruara në mënyrat se si njerëzit e përdorin të folurit në komunikimet e tyre në situata të ndryshme të jetës së përditshme. Etnometodologjia bazohet në dy lloje hulumtimesh: atë të ndërprerjes së jetës së përditshme, dhe në analizën e bisedave. Etnometodologjia merret me gjëra tejet të vogla e në shikim të parë ndoshta edhe të përditshme, por në anën tjetër mjaft të ndërlikuara e delikate, megjithatë sjell mjaft përgjigjje në studimet që kanë të bëjnë me interaksionet mes njerëzve dhe realitetin shoqëror , në përgjëthsi.



4.Spjego katër sistemet e Parsonsit?

Teoria e Parsonsit përmban 4 sisteme : sistemin kulturor, sistemin shoqëror, sistemin e personalitetit dhe sistemin e sjelljeve. Sistemin kulturor Parsonsi e definon si “kuptim” ose “sistem simbolik”. (Shih:Wallace A.Ruth, Alison Wolf, 1991, fq.27). Këtu hyjnë kuptimet, besimet religjioze dhe vlerat e përbashkëta. Për sistemin social, Parsonsi mendon se “është një rrjet interaksionar shoqëror dhe se marrëdhëniet e mbajnë një sistem të vlerave të përbashkëta”- (prof. Lynn Alice, 2002). Pra, konteksti i interaksionit njerëzor dhe rolet, ku del në pah edhe socializimi që vepron si forcë integruese nëpërmjet kontrollit shoqëror, pra nëpërmjet vlerave të përbashkëta. Në sistemin e personalitetit, Parsonsi fokusohet në nevojat e individëve, motivet dhe qëndrimet e tyre. Në sistemin e sjelljes ai mendon në aspektet fizike dhe organike të ambientit njerëzor. Duke u referuar në këtë sistem Parsonsi “në mënyrë eksplicite përmend sistemin qendror nervor të organizmit dhe aktivitetin motorik”.(Wallace A. Ruth, Alison Wolf, 1991, fq. 29).
Parsonsi dhe ideja funksionaliste të gjitha këto sisteme i sheh si interdependente dhe se si secili sistem funksionon në atë mënyrë që i ndihmon funksionimit të sistemit tjetër në vazhdimësinë e shoqërisë në përgjithësi.

5.Spjego idenë e Parsonsit të “shoqërizimit”?

Parsonsi mendon se njerëzit internalizojnë vlerat e shoqërisë në të cilën jetojnë, pra ata marrin vlera shoqërore nga sistemi kulturor i shoqërisë në të cilën jetojnë, mësojnë rolin e tyre, pra se çka pritet nga ta, dhe bëhen pjesëmarrës të plotë në shoqëri.
Pra, vlerat vijnë nga sistemi kulturor, rolet mësohen nga sistemi social, identiteti individual vjen nga sistemi i personalitetit dhe prapavija biologjike vjen nga sistemi i sjelljeve. (Shih: Wallace A. Ruth, Alison Wolf, 1991, fq. 29).

6.Spjego idenë e Parsonsit të sistemit “variabël”?

Sistemin variabël, Parsonsi e ndanë në dy pjesë: në mes të gemeinschaft (shoqërisë tradicionale) dhe gesellschaft (shoqërisë moderne). Këto koncepte Parsonsi i huazoi nga Ferdinand Toennies, por i zhvilloi dhe zmadhoi në sistemin e tij të variablave.
Parsonsi mendon se relacionet në shoqëritë tradicionale janë personale dhe të qëndrueshme, të bazuara në farefisni, pra janë relacione shprehëse. Ndërkaq, për relacionet në shoqëritë moderne, Parsonsi mendon se janë jopersonale, më shumë zyrtare, pra instrumentale.
GEMEINSCHAFT( Shoq. Tradicionale) GESELLSCHAFT (Shoq.Moderne)
Ascription (atribuimi) Achievement (arritje)
Diffuseness (difuzion) Specificity (veçantitë)
Affectivity (ndikimi) Neutrality (neutralitet)
Particularism (partikularizëm) Universalism (gjithanshmëri)
Collectivity (kolektivitet) Self (vetvetja)

Pra, aktori duhet të vendos në mes të atribuimit dhe arritjes, pra t`iu drejtohet të tjerëve në bazë të asaj se kush apo çka ata janë, apo në bazë të asaj se çka ata mund të arrijnë, bëjnë. Nëse kërkesat dhe përgjegjësitë janë më të gjera, ky është relacion difuziv, ndërkaq nëse fushë-veprimtaria është e kufizuar atëherë relacionet janë më specifike. Në modelin e tretë, Parsonsi vendos ndikimin dhe neutralitetin, në mes të të cilave vendos vetë aktori nëse ai mund të pres apo jo ndonjë kënaqësi nga ky relacion. Në vendin e katërt vie partikularizmi dhe gjithanshmëria. Këtu zgjedhja bëhet në mes të reagimit në bazë të normave të përgjithshme apo reagimit në bazë të relacioneve të veçanta. Në vendin e pestë vie dilema mes kolektivitetit dhe vetvetes, a të përmbushen kërkesat dhe të kënaqen interesat private, apo të përmbushen disa obligime apo detyra ndaj kolektivitetit.
Parsonsi mendon se që të dy tipet janë të nevojshme në shoqëritë moderne, ndërkaq ana instrumentale është karakteristikë e shoqërive të industrializuara, veçanërisht kur ka të bëj me profesionet.

7. Cilat ishin katër çështjet (ose nevojat) kryesore që Parsonsi mendonte se ndeshen me të gjitha shoqëritë? A pajtoheni me këtë?

Parsonsi shoqërinë e ndan në katër pjesë të barabarta, të cilat janë çështje funksionale dhe i prezentoi si AGIL. Ai mendon se çdo shoqëri ndeshet me këto katër probleme kryesore: Adaptimi (adaptation); arritjet-qëllimet (goal attainment); integrimi (integration); dhe ligjet (law, legal). Nga këndvështrimi i Parsonsit të gjitha këto pjesë duhet dhe ato punojnë së bashku. Dhe përderisa këto përputhen do të ketë harmoni në shoqëri, p.sh që të mirëmbahen vlerat është kërkesë e arsimit, religjionit, familjes etj, dhe këto nuk mund të ndahen nga politika. Politika paraqet qëllimet e një shoqërie. Mirëpo, në sistemin politik duhet të ekzistojë një baraspeshë duke u bazuar në ligjet. Ajo që është e ligjshme është kontrolli social, pra ushtria, sanksionet, burgjet. Dhe njerëzit iu përshtaten këtyre rregullave apo normave pasiqë ata ndajnë vlera të përbashkëta. Marrëdhëniet mes këtyre katër pjesëve përbëjnë socializimin dhe mirëmbahen nga kontrolli shoqëror.

8. Në çfarë mënyre idetë e Parsonsit për ndryshimin shoqëror janë të ngjashme me ato të Durkheim –it?

Durkheim-i e shihte progresin social nga strukturat jodiferenciale të shoqërive primitive të karakterizuara nga solidariteti mekanik drejt diferencimeve strukturore në shoqëritë moderne të karakterizuara nga solidariteti organik. Parsonsi dallonte shoqëritë tradicionale (gemeinschaft) dhe shoqëritë moderne (gesellschaft), dhe veçanërisht preokupohej me integrimin. Pra, në esencë e njejta ide por e zhvilluar dhe e kultivuar në terme të ndryshme. Edhe Durkheim-i, edhe Parsonsi e spjegojnë shoqërinë në mënyrë të funksionimit të rregullt, me ndryshime sociale të ngadalshme.

9.Aplikojeni filozofinë e parave të Simmelit, në ekonominë bashkohore të Kosovës

Simmeli mendon se paratë krijojnë liri dhe pavarësi. Sipas kësaj pikëpamjeje Euroja në ekonominë bashkëkohore të Kosovës, si valutë monetare evropiane krijon edhe lirinë monetare, pra nuk ka nevojë për këmbim parashë. Ose një shembull tjetër nga aktualiteti kosovar mund të jetë si vijon: po të përdoreshin paratë nga doganat e Kosovës në mënyrë të drejtë dhe jokorruptuese, do të krijoheshin buxhete të mjaftueshme për pensionistët kosovarë dhe ata do të shijonin lirinë dhe pavarësinë materiale.

10. Çka nënkuptonte G.H. Mead me fjalët “Unë” dhe “Mua” ?

-Mead-i sheh dy faza të vetvetës, njëra është ”Unë” dhe tjetra “Mua”. Me “Unë” Meadi nënkupton reagimet e paorganizuara të organizmit ndaj qëndrimeve të të tjerëve, ndërkaq me “Mua” nënkupton një komplet të qëndrimeve të organizuara të të tjerëve që individi i merr në kthim, pra ato perspektiva që individi i ka mësuar nga të tjerët. Vetvetja konsiston që të veproj si “Unë”, kur është subjekt, ndërsa vepron si “Mua” kur vetvetja është objekt.

11. Cilat janë dallimet kryesore në mes të çasjes së interaksionizmit simbolik të Charles Cooley-it, G.H. Mead-it dhe Herbert Blumerit?

Mead mendon se vlerat dhe normat e krijojnë shoqërinë, si p.sh. gjuha e të folurit, gjuha e trupit etj. Ndërkaq Blumeri ka qasje më të detajizuar, ai mendon se individët i interpretojnë që më pare simbolet dhe më pastaj reagojnë ndaj tyre.

12. Përshkruani se çka Gofman nënkupton me “dramaturgji”?

Gofmani përdori konceptin e teatrit për të analizuar ndërveprimësinë sociale mes njerëzve në jetën e përditshme. Ai e sheh jetën e përditshme si skenën në të cilën aktorët luajnë rolet e tyre dhe nga ata pritet të veprojnë në bazë të statusit apo pozitës që e kanë në shoqëri. Organizimi i përshtypjeve është një aspekt shumë i rëndësishëm në modelin dramaturgjik të Gofmanit. Jetën sociale Gofmani e ndan në dy zona: në zonën ballore dhe në zonën e prapavijës. Zona ballore përmban çdo gjë që mund të observohet nga audienca përderisa aktori luan rolin e tij në mënyrë shumë serioze. Zona e prapavijës është zonë e fshehur nga audienca ku menaxhohet dhe përgaditet organizimi i përshtypjeve. Pra Gofmani u përpoq të na e paraqes idenë e tij se si njerëzit e menaxhojnë rolin e tyre në jetën e përditshme, në mënyrë që të kenë paraqitje sa më të mirë para të tjerëve.

13. Çka mendonte Garfinkel në eksperimentet e tij me studentët?

Në eksperimentet me studentët dhe ndërprerjen e jetës së përditshme Garfinkeli nuk kishte për qëllim të shkaktonte armiqësi mes njerëzve, por ai mundohej të zbulonte se si njerëzit reagojnë në situata të ndryshme kur rendi social që ata e kanë konstruktuar e me të cilin rend janë mësuar të përmbushin jetën e përditshme, për një moment ndryshon dhe merr kahje tjetër. Pra Garfinkeli hulumtonte se si njerëzit konstruktojnë rendin e tyre në ambiente të ndryshme.


14. Përshkruani se çka nënkuptoni me “ndërtimin shoqëror të realitetit”

Sipas Bergerit dhe Llukmanit me “ndërtim të realitetit shoqëror” nënkuptohet një proces që njerëzit vazhdimisht e krijojnë përmes aksioneve dhe interaksioneve të tyre, një realitet i përbashkët me elementet e tij objektive dhe subjektive. Me elemente subjektive ata mendojnë në një realitet që ka kuptim personal për një individ, ndërkaq me elemente objektive ata referohen te bota institucionale që është një pamje e produktit njerëzor. Tri idetë kryesorete të kësaj çasjeje janë: eksternalizimi, objektivacioni, internalizimi. Eksternalizimi është ideja se individët krijojnë shoqërinë, pra shoqëria është prodhim i vazhdueshëm i njerëzve që bashkëveprojnë , dhe se ajo vazhdon të ekzistojë vetëm nëse individët ndajnë kuptimet. Me objektivacion nënkuptojmë që shoqëria është fakt i qëllimtë me pasoja individuale. Internalizimi ka të bëjë me atë se si shoqëria është e institucionalizuar, p.sh. modelet e sistemet e sjelljes etj.

15. Si mund të përdoret çasja etnometodologjike, për të hulumtuar problemet shoqërore në Kosovë?

Për të hulumtuar problemet e shumta shoqërore në Kosovë , çasja etnometodologjike do të ishte një ide mjaft e qëlluar për të kuptuar biseda, interaksione dhe situata të ndryshme. Duke iu afruar problemit hulumtues, botëkuptimeve dhe vlerave të përbashkëta që sot i ndan rinia Kosovare është shumë lehtë të kuptosh se kur ata përdorin fjalët “zanzi” apo “cool” në çka mendojnë. Në kontekst të bisedës, këtu fjala mund të jetë për ndonjë femër tërheqëse apo për ndonjë djalosh urban.

3 comments:

Anonymous said...

[u][b]Xrumer[/b][/u]

[b]Xrumer SEO Professionals

As Xrumer experts, we possess been using [url=http://www.xrumer-seo.com]Xrumer[/url] quest of a large fix for the time being and recollect how to harness the colossal power of Xrumer and turn it into a Bills machine.

We also provender the cheapest prices on the market. Numberless competitors see fit charge 2x or consistent 3x and a lot of the continuously 5x what we debt you. But we believe in providing gigantic mending at a low affordable rate. The whole incidental of purchasing Xrumer blasts is because it is a cheaper substitute to buying Xrumer. So we plan to abide by that contemplating in cognizant and yield you with the cheapest standing possible.

Not solitary do we take the best prices but our turnaround heyday for your Xrumer posting is wonderful fast. We compel have your posting done before you know it.

We also provide you with a roundish log of loaded posts on manifold forums. So that you can see seeking yourself the power of Xrumer and how we hold harnessed it to emoluments your site.[/b]


[b]Search Engine Optimization

Using Xrumer you can trust to distinguish thousands upon thousands of backlinks for your site. Tons of the forums that your Install you force be posted on bear high PageRank. Having your association on these sites can truly expropriate found up some cover grade back links and really riding-boot your Alexa Rating and Google PageRank rating utterly the roof.

This is making your put more and more popular. And with this developing in popularity as familiarly as PageRank you can keep in view to appreciate your site really downright high in those Search Mechanism Results.
Traffic

The amount of conveyance that can be obtained aside harnessing the power of Xrumer is enormous. You are publishing your situation to tens of thousands of forums. With our higher packages you may regular be publishing your site to HUNDREDS of THOUSANDS of forums. Visualize 1 post on a stylish forum drive inveterately cotton on to a leave 1000 or so views, with say 100 of those people visiting your site. Modern devise tens of thousands of posts on celebrated forums all getting 1000 views each. Your freight liking associate at the end of one's tether with the roof.

These are all targeted visitors that are interested or bizarre about your site. Deem how innumerable sales or leads you can execute with this titanic figure up of targeted visitors. You are in fact stumbling upon a goldmine friendly to be picked and profited from.

Remember, Traffic is Money.
[/b]

BECOME ENTHUSIASTIC ABOUT YOUR INFERIOR BLAST TODAY:


http://www.xrumer-seo.com

Anonymous said...

Predilection casinos? digging this youthful [url=http://www.realcazinoz.com]casino[/url] numero uno and wing it denigrate online casino games like slots, blackjack, roulette, baccarat and more at www.realcazinoz.com .
you can also over our look [url=http://freecasinogames2010.webs.com]casino[/url] orientate at http://freecasinogames2010.webs.com and purchase primeval folding transmuting !
another corresponding unequivocally [url=http://www.ttittancasino.com]casino spiele[/url] attitude is www.ttittancasino.com , preferably than of german gamblers, fare the ascent during manumitted online casino bonus.

Anonymous said...

Post66, http://www.arlo.net/massacree/ viagra online, fxrx2, http://www.arlo.net/fccgb/ buy viagra without prescription, ysqi6, http://www.arlo.net/fccgb/notes/ generic viagra online, cnln3, http://www.arlo.net/bytes/ cheap viagra online, jaww6, http://www.arlo.net/live/ viagra sale